Bilim ve Sanatın Buluşması: Bakterilerden Tablolar
Bakteriyografi ve Mikrobiyoloji Sanatı: Bakterilerden Portreler Yapmak...
Mikroorganizmayı tanımlamak ve üretebilmek için en sık kullanılan yöntem o mikroorganizmanın, besiyeri içeren petri plaklarına çeşitli tekniklerle ekilmesidir. Bu teknikteki temel amaç, varlığı araştırılan organizmanın gelişebileceği besin (besiyeri içeriği), pH, sıcaklık, nem gibi şartları sağlayarak organizmanın besiyerinde kendine ait özelliklerle (renk, koku, koloni şekli, kapsül varlığı) koloni oluşturmasını gözlemlemektir. Böylelikle o mikroorganizmanın araştırılan örnekte var olabileceğine ilişkin bir ön değerlendirme yapılabilmektedir. Mikroorganizma ve besiyerlerinin sahip olduğu bu özellikler petri kaplarını adeta bir resim kâğıdına, mikroorganizmaları da adeta boyalara dönüştürebilmektedir. American Society for Microbiology'de bu özelliği göz önünde bulundurarak her yıl Agar Art isimli yarışma düzenlemekte ve yarışma birincisini sosyal medyadan duyurmaktadır. Kuşkusuz petriyi tuval, mikroorganizmaları da boya olarak ustaca kullanabilmek için mikroorganizmaların ve besiyerlerinin bazı özelliklerini iyi bilmek gerekmektedir. Gelin bunlara bir göz atalım:
Mikroorganizma ve Besiyeri Özellikleri
Mikroorganizmalar, besin ihtiyaçları ve metabolizmaları sonucunda farklı besiyeri içeren ortamlarda farklı karakterde koloniler oluşturabilmektedir. Mikroorganizmalar besiyerinde üreyebilmek için su, pepton, karbon kaynağı gibi çok temel bileşenlere gereksinim duymaktadır. Bununla beraber bazı organizmaların gelişebilmesi için ek maddelere de ihtiyaç duyulmaktadır. Besiyerinde bu maddelerin sindirimi sonucunda petri plaklarında farklı fiziksel görünümde koloniler meydana gelebilmektedir.
Mikrobiyal metabolizma yanında mikroorganizmanın sahip olduğu piyosiyanin (mavi renk pigmenti), piyorubin (kırmızı renk pigmenti), piyoverdin (sarı-yeşil) gibi renk pigmentleri; hemolizin enzimi (alfa, beta veya gama), eskülini hidrolize etme yeteneği gibi özellikleri de mikroorganizmaların besiyerinde oluşturduğu koloni karakterizasyonunu etkilemektedir. Besiyerleri ise fiziksel özelliklerine göre katı-yarı katı ve sıvı besiyerleri; içeriğine göre ise doğal- ayırıcı-seçici-zenginleştirilmiş-kompleks besiyerleri olarak sınıflandırılmaktadır.
a. Doğal Besiyeri: Süt, yumurta, kan bitkisel ve hayvansal ekstraktlar gibi maddelerden hazırlanmış besiyerleridir.
b. Ayırıcı Besiyeri: Araştırılan mikroorganizmanın belirli bir görünüşte geliştiği besiyeridir. Örneğin; Escherichia coli; eozin metilen mavisi agarda metalik röfle oluştururken, Candida keyfr kanlı agarda metalik röfle oluşturmaktadır.
c. Zenginleştirilmiş Besiyeri: Geliştirilmek istenen mikroorganizmanın gelişmesi için gerekli olan besin maddeleri ile zenginleştirilen besiyerleridir.
d. Seçici (Selektif) Besiyeri: İstenmeyen mikroorganizmaların gelişmesini engelleyen sadece istenen mikroorganizmanın gelişmesine izin veren besiyerleridir.
Ekim Tekniğiyle Yapılan Sanat
American Society for Microbiology tarafından 2015 yılında düzenlenen ilk yarışmanın birincisi "Nöronlar" isimli çalışma ile Mehmet Berkmen ve Maria Pernil olmuştur. Petride sarı koloni elde etmek için Nesterenkonia, turuncu koloni elde etmek için Deinococcus ve kırmızı koloni elde etmek için Sphingomonas organizmaları kullanılmıştır.
Van Gogh'un Yıldızlı gece eserini tasvir etmek için Proteus mirabilis, Acinetobacter baumanii, Enterococcus faecalis, Klebsiella pneumonia bakterilerinden plaklara ekim yapılmıştır.
Cristina Marcos tarafından ortaya çıkan bu çalışma için SDA (Sabouruad Dextrose Agar)'ya Candida albicans, Candida glabrata ve Candida parapsilosis maya mantarlarının ekimi yapılmıştır.
Maria Eugenia Inda tarafından yapılan çalışmada Saccharomyces cerevisiae' dan yararlanılmıştır.
Bu çalışma Arwa Hadid tarafından gerçekleştirilmiş ve 2019 yılı American Society for Microbiology birincilik ödülünü kazanmıştır. Çalışmada, Lotus çiçeği için Micrococcus luteus, yapraklar için E.coli, ana hat çizimi için Staphylococcus saprophyticus, Koi balığı için mukoid ve metalik bir organizma olan Klebsiella pneumoniae ve Staphylococcus aureus, yüzgeçler için Proteus mirabilis, gözler için Citrobacter freundii ve deniz için Enterococcus faecalis kullanılmıştır.
Bakteriyografi: Bakterilerden Portreler Yapmak...
Cincinnati Üniversitesi'nden mikrobiyolog olarak mezun olan Zachary Copfer, bilimden duyduğu heyecanı sanatla ifade etmenin ilginç bir yolunu keşfetmiş: bakteriyografi. Copfer, geliştirdiği bu ilginç sanat sayesinde doğadan ve bilimden daha büyük haz alabilmeye başladığını söylüyor. Sitesinde şöyle yazıyor:
"Benim metotlarım çoğu zaman çağdaş sanat ile modern bilimsel uygulamaların bir bileşimidir. Bu sayede, bilimsel teoriler içerisinde yatan güzelliği ve şairane havayı daha derin bir şekilde araştırabiliyorum."
Bakteriyografi, basit tabiriyle istenen bir görüntüyü bakterileri kullanarak yaratmak anlamına geliyor. Yapılan ise, basitçe, fotoğrafı çizilmek istenen görüntünün negatifini bir maske olarak kullanarak bir petri kabını radyasyona maruz bırakmak. Radyasyonun geçtiği bölgelerde herhangi bir bakteri oluşumu görülmüyor ancak geçmediği yerlerde bakteriler büyüyerek koloniler kuruyorlar. Ancak koloni kurabildikleri bölgeler, aynı zamanda çizilmek istenen figürün hatlarını oluşturmuş oluyor. Copfer şöyle anlatıyor: "Bu yöntem karanlık oda fotoğrafçılığına çok benziyor. İki farkı var: agrantisör (büyülteç) yerine radyasyon kaynağı kullanılıyor ve fotona duyarlı kâğıt yerine bakteri emülsiyonuna sahip bir petri kabı kullanılıyor."
EVRİM AĞACI - HACER ASLAN CANBERİ (https://evrimagaci.org/bakteriyografi-ve-mikrobiyoloji-sanati-bakterilerden-portreler-yapmak-9293)
Kaynaklar
- Bilimma. Mikrobiyoloji Sanatı: Agar Art 2017. (05 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 05 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bilimma | Arşiv Bağlantısı
- Bilimma. Mikrobiyoloğun Rüyası: Agar Sanatı. (05 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 05 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bilimma | Arşiv Bağlantısı
- American Society For Microbiology. Agar Art. (05 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 05 Eylül 2020. Alındığı Yer: ASM | Arşiv Bağlantısı
- Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Bakterilerin Sınıflandırılması. (05 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 05 Eylül 2020. Alındığı Yer: Ondokuz Mayıs Üniversitesi | Arşiv Bağlantısı
- M. T. Madigan, et al. (2020). Mikroorganizmaların Biyolojisi. ISBN: 9786053555964. Yayınevi: Palme Yayınevi.
- Erciyes Üniversitesi. (PDF, 2020). Mikrobiyolojik Besiyerleri, Hazırlanmaları ve Aşılanmaları.
- J. Melnick, et al. (2020). Lange Medical Microbiology. ISBN: 978-0-07-162496-1. Yayınevi: McGraw-Hill Education.
- Mikrobiyoloji. Mikroorganizmalarla Sanat. (05 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 05 Eylül 2020. Alındığı Yer: Mikrobiyoloji | Arşiv Bağlantısı
- A. Seyer. Çeşi̇tli̇ Besi̇yerleri̇nde Candida Türleri̇ni̇n Morfoloji̇k Özelli̇kleri̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇. (01 Ocak 2009). Alındığı Tarih: 05 Eylül 2020. Alındığı Yer: ResearchGate doi: 10.13140/RG.2.2.13403.92969. | Arşiv Bağlantısı
- Z. Copfer. Bacteriography. (12 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 06 Eylül 2020. Alındığı Yer: Science to the Power of Art | Arşiv Bağlantısı
